Lavanta Yetiştiriciliği
LAVANTA YETİŞTİRİCİLİĞİ
Lavanta fidesi ve bitkisi, doğa da binlerce türü ile karşımıza çıkmakta, ancak kültürü yapılan birkaç türleri ekonomik öneme sahiptirler. Çiçek açtığında 70 cm’ye kadar boylanabilen, çok yıllık ve yarı çalımsı bir bitkidir. Lavanta bitkisi çok yıllık bir bitki olmasına rağmen 8-15 yıl arasında ekonomik üretime sahiptir.
Lavanta bitkisi, her türlü toprakta yetişebilmesine rağmen, yüksek verim ve kaliteye ulaşabilmek için toprağın kireçli, süzek ve drenajı iyi, su göllenmeyen ve PH’sı 6,5-8,3 olan topraklarda çok iyi gelişme gösterir. Lavanta bitkisi sığ köklüdür. Kök sisteminin ortalama derinliği ve yayılımı 25 cm’dir. Kurağa, sıcağa ve soğuğa oldukça dayanıklıdır. Kışları -35 C° ye kadar dayanırken, çiçek döneminde de Güneş ışığını ve sıcağı sever. Rakım doğru bir belirleyici değildir. İstanbul da 1000 rakım; Ege de, Karadeniz de, Doğu Anadolu, Güney Doğu Anadolu ve Akdeniz Bölgemizde çok farklı iklim değerlerine sahiptirler.
Lavanta anaçlarından çelikle üretilen fidelerimiz, çok yıllık olduğundan, toprakta oluşan pulluk tabanının kırılması ve yabancı ot ile mücadele için toprak hazırlığı önemlidir. Lavanta fidesinin dikiminden önce işlenmiş olan toprak tırmık ve diskaro ile düzeltilir. Uygun iklim koşulları ve toprak hazırlandıktan sonra fide dikimi yapılmalıdır.
Yüksek çiçek verimi ve kaliteli yağ elde etmek için genetik saflığı yüksek çeliklerden üretilen fide kullanımı çok önemlidir.
Lavanta fidelerinin sökülmesi için bitkinin uykuya geçmesi mutlaka beklenmelidir. Lavanta fidesinin uykuya geçmesi için iklim şartlarına bağlı olarak kırağı düşmesi beklenir. Buda Ekim-Aralık aylarında oluşmaktadır. Fide dikimi iklim ve toprak şartlarına göre Kasım-Nisan ayları arasında yapılabilir. Fideler dikildikten sonra, mutlaka can suyu verilmelidir.
Fidenin hızlı gelişiminin sağlanması ve fide tutma oranının yükseltilmesi için iklim şartlarına göre mutlaka sulama yapılmalıdır. Taban suyu yüksekliğine dikkat edilmelidir. Yabancı otun kontrolü için, damlama sulama olması tercih edilir. Toprağın bünyesine (tekstürüne) göre sulama aralıkları, miktarı ve damlatıcı aralıkları düzenlenmelidir. Toprak analizlerinizi gönderirseniz; Fidenin ihtiyacı olan sulama ve besleme programlarınızı yapmaktayız.
İlk yıl Lavanta fidesi dikilen bölgelerde; Haziran Temmuz ve Ağustos aylarında hava sıcaklıkları ortalama 40 C° olmaktadır. Sulama yapılmaz ise dikilen Lavanta fidelerinin % 70 i kurur. İleriki dönemlerde susuz olarak yetiştirilirse 300 kg çiçek/da alınırken, sulama yapıldığında çiçek verimi 1000 kg/da kadar artış olur. Toprak analizinizi gönderirseniz sulama programınızı yaparız.
Lavanta bitkisi topraktan fazla besin maddesi kaldıran bir bitki olmamasına rağmen, Lavanta fidelerinin büyümeleri, gelişmeleri ve çiçek oluşturabilmeleri için ‘’Besleme ürünleri’’ topraktan ve yapraktan verilmelidir. Dengeli besleme ile yüksek verim ve kaliteli çiçekler alınabilir. Araziye 2-3 yılda bir ahır gübresi atılması, toprak koşullarını iyileştirecektir. Almadan vermek ALLAH’a mahsustur. Toprak analizlerinizi, bize gönderirseniz, lavanta fidesinin hızlı gelişimi ve maksimum verim sağlayabilmeniz için, toprak şartlarına göre besleme önerimizi yaparız.
Lavanta bitkisinin en fazla ihtiyaç duyduğu azot ve fosfordur Dengeli bir gübreleme ile yüksek çiçek verimine ulaşırız. Azotlu gübreler bitkinin vejatatif gelişmesini (dal ve yaprak) sağlar. Fosforlu gübreler çiçek sayısının artmasına ve iriliğine etki eder. Potaslı gübreler ise; azotlu gübreler kadar olmasa da bitkinin vejatatif gelişmesini hızlandırır.
Lavanta fidesi, dikiminden sonra, arazide yabancı ot kontrolünün sağlanması gerekir. Lavanta fidesinin iyi gelişmesi ve çabuk tam verime geçmesini sağlamak için yabancı ot mücadelesinin yapılması gerekir. Sonraki dönemde bitkinin özelliğinden, yabani otlar kendiliğinden baskı altına alınacaktır. Yabancı ot mücadelesi için, sıra arası kültivatör ile işlenmeli, sıra üzerleri ise işçi eliyle çapalama yapılmalıdır.
Bitkinin üretimine engel olacak önemli bir hastalık ya da zararlı bulunmamaktadır. Yalnız bazı dönemlerde kök bölgelerinde beyaz kök çürüğü veya şapkalı mantar oluşumları, toprak üstündeki yerlerinde bazı hastalık etkenleri görülebilir.
Lavanta fidesi, dikildikten sonra bakım şartlarına göre çok hızlı bir gelişim gösterirler. Lavanta fidelerimiz gelişimleri esnasında dikimi itibaren çiçek vermeye de başlarlar. İlk iki yılda çiçek sapları kısa, çiçek başakları ise oldukça küçüktür. Tam verime geçtikten sonra (Kasım ve Aralık ayında sonradan çıkan çiçeklerin de hasat edilmesi gerektiğinden), bahar aylarında bitki uyanmaya başlamadan önce mutlaka budama yapılması gerekmektedir. Budama ile çiçek sayısını arttırmış oluruz.
Lavanta, iklim ve toprak koşullarına, arazinin bulunduğu yükselti ve yönlere göre değişim göstermekle beraber genellikle Haziran-Temmuz ayında, önce tomurcuklanma ardından çiçeklenme gösterir. Çiçeklerin, çiçek sapından itibaren yukarıya doğru yarıdan fazlası kuruduğu dönem bitkinin hasat zamanıdır. Testereli motorlar ve makine kullanılarak, hasat gerçekleştirilir. Bazı arazilerde çit biçme makinaları da hasatta kullanılmaktadır. Makinalı yapılan hasatlar, zaman ve işgücü açısından tasarruf sağlamaktadır. Bitkiden hasat edilen çiçekler uçucu yağ üretiminde kullanılır. Lavantadan uçucu yağ üretimi su ya da buhar distilasyonu ile yapılır.
Lavanta dikimini takiben ilk yıl, bitki devamlı geliştiği için Haziran ayından Kasım ayına kadar devamlı çiçek verir. İlk yıl çiçeklerden yağ elde etmekten ziyade, demet halinde değerlendirilmeleri daha uygundur. İlk yıl dikilen her lavanta fidesinden 20-100 arası çiçek hasatı yapılabilmektedir.
Lavanta dikimden itibaren iki yıl boyunca 3 hasat yapılır. İlk 2 yıl boyunca sık sık budama amaçlı çiçek hasadı yapılmalıdır.
Lavanta bitkisi dikimden itibaren, bakım şartlarına bağlı olarak 3. Yılında zirve yaparak her bitki 1000 adet çiçek oluşturabilmektedir.
Sadece, Lavandula angustifolia çiçeklerinden elde edilen yağlar insan sağlığında kullanılabilmektedir.
Lavanta tarlaları için traktör, pülverizatör, goble, kültivatör ve diğer ekipmanlara ihtiyaç yoktur.